.
Oświadczenie Prezydium Zarządu Głównego ZMP po VIII Plenum KC PZPR
.
W polskim ruchu młodzieżowym zachodzą nowe zjawiska. Związek Młodzież Polskiej przestaje istnieć. Na wielu terenach i w poszczególnych ośrodkach działają wprawdzie zarówno koła jak i instancje ZMP, ale postępuje proces rozsadzania organizacji jako jednej formy ruchu młodzieży. Ruch młodzieżowy odradza się na nowych zasadach. W dużych skupiskach robotniczych powstaje Związek Młodzieży Robotniczej. Wśród licznych grup młodzieży robotniczej i studenckiej żywa jest dążenie do budowania Rewolucyjnego Związku Młodzieży. Toruje sobie drogę idea zorganizowania Związku Młodzieży Wiejskiej.
Pierwsze, dyskusyjne jeszcze dokumenty programowe wskazują perspektywy tego ruchu, tymczasowe ośrodki organizacyjne przystąpiły do działania.
Proces krystalizowania się nowego ruchu związany jest ze względów zrozumiałych z ostrą krytyką ZMP, z negacją założeń ZMP jako koncepcji ruchu. Krytyka ta zresztą trwa od dłuższego czasu w samym ZMP, rozpoczęła się jeszcze przed XX Zjazdem KPZR i przybierała na sile w miarę tego, jak rozwój wydarzeń i ich analiza pozwalały ocenić przyczyny kryzysu ZMP związanego przecież głęboko z warunkami, w których organizacja ta działała, z systemem dziś nazywanym stalinowską koncepcją socjalizmu.
Warunki polityczne określały rolę i program Związku Młodzieży Polskiej. Byliśmy świadkami i aktywnymi uczestnikami procesu przeobrażania się ZMP, w upaństwowioną instytucję. Z siły politycznej – w lektora pogadanek. Z obrońcy interesów młodzieży – w reprezentanta państwa wobec młodzieży. Z ruchu społecznego w biurokratyczny urząd do spraw młodzieży, kierowany przez aparat. Ideową więź z partią zastąpiło komenderowanie jej ogniw młodzieżą.
Dziś widzimy, że pierwszą wprawdzie niepełną jeszcze, ale prawdziwą ocenę tego stanu potrafiła dać część centralnego aktywu ZMP na naradzie tuż po XX Zjeździe.
Nie chcemy tu odtwarzać historii ostatniego półrocza w ruchu młodzieżowym. Ale nie sposób przecież nie widzieć, ze był to okres walki z konserwatywnymi elementami nie tylko w kierownictwie i aktywie ZMP. Walka w partii dwóch nurtów, nurtu postępowego i wstecznego nie mogła nie wywrzeć ogromnego wpływu na ruch młodzieżowy. Przykładem tego były rozbieżności jakie ujawniły się w kierownictwie Związku na tle oceny wypadków poznańskich. Już wtedy widać było, choć niektórzy nie chcieli tego dostrzec, ze ZMP – jako koncepcja ruchu przeżywa głęboki kryzys, że oderwany jest od młodzieży, że ideowy i polityczny wpływ ZMP na masy młodzieży jest pozorny.
Dziś już wiemy, że dramatyczny spór o prawidłową ocenę wypadków poznańskich był decydującym etapem walki o linie partii wypracowaną na VIII Plenum KC. Krystalizowanie się lewicowego, postępowego skrzydła w ruchu młodzieżowym, zarówno w samym ZMP, jak i poza ZMP zaważyło na szali zwycięstwa antystalinowskich sił w kraju.
III Plenum ZG ZMP było wyrazem tych tendencji w samej organizacji. Dlaczego nie potrafiliśmy iść dalej ta drogą?
.
Odgłosy po VIII Plenum KC. Warszawa 20 października 1956 r.
.
Z Poznania
.
Wokół VIII Plenum KC w naszym województwie panuje żywe zainteresowanie. Na czoło wysuwa się sprawa powrotu tow. Gomułki. W dalszym ciągu odbywają się wiece i masówki. Organizowane są przede wszystkim przez organizacje ZMP – owskie. Na zebraniach tych jest szczególnie dużo głosów w sp;rawie uregulowania stosunków polsko – radzieckich. Powszechnym żądaniem jest sprawa opublikowania rozmów z delegacją KPZR. W Gnieźnie po zakończeniu wiecu w sali uformowały się grupy manifestantów, które po wieczornym nabożeństwie w katedrze udały się pod gmach UB i więzienie, skandując – ruski do domu. Napięte bardzo są stosunki w miastach przez które przechodzili wojska radzieckie p. Ostrów, Kalisz, Gostyń, Rawicz, szczególnie z powodu zniszczeń dokonanych przez czołgi. W Gostyniu podobno zabito jednego człowieka przez czołg. Na wiecach organizowanych w salach jest próba wyprowadzenia zabranych na ulicę, w celach manifestacji antyradzieckiej.
Zarządy powiatowe ZMP w sprawach VIII Plenum wykazują pewną inicjatywę, często jednak nie uzyskują poparcia w instancjach partyjnych. Wśród pracowników aparatu są przejawy pewnego załamania, z powodu nowej oceny wypadków poznańskich. W związku z nowa oceną tych wypadków robotnicy mają pretensję do aktywu partyjnego.
( Z dalekopisu ZW ZMP )
Z Białegostoku
.
W dniu 24 X 1956 r. w godzinach popołudniowych odbył się więc. Organizatorem był Zarząd Wojewódzki ZMP i Komitet Miejski PZPR. Więc zorganizowany był na powszechne żądanie załóg robotniczych. Więc zgromadził ponad 15 tysięcy ludzi. – Zebrani wysłuchali przemówienia tow. Wiesława / prawdopodobnie radiowego, dop. inf. ZG / , które zebrani przyjęli z entuzjazmem. Następnie odczytano KM ( ? – redakcja lewicowydolnyslask.pl ) do członków partii oraz rezolucje z kilku wieców odbytych w zakładach pracy. W rezolucjach tych poddano ostrej krytyce bierna postawę KW. Po oficjalnym zakończeniu wiecu, na skutek biernej postawy instancji partyjnych i ZMP-owskich, oraz całego aktywu wykazywanej nie tylko w czasie wiecu, lecz w okresie trwania VIII Plenum, doszły do głosu elementy niepowołane, głównie klerykalne.
Zainicjowano śpiewanie pieśni religijnych i wznoszono okrzyki szczególnie antyradzieckie między innymi: Rokkosowki do domu, Lwów do Polski, Wyszyński na wolność, religia w szkołach i krzyże w instytucjach itp. Po czym zorganizowano pochód na ulice wznosząc wyżej wymienione okrzyki pochód udał się do kościoła, a stad pod gmach KW, gdzie zgromadziło się około półtora tysiąca ludzi. Tutaj rozpoczęło się ponowne wiecowanie. Wysuwano następujące żądania: wycofanie wojsk radzieckich z Polski, usuniecie Rokossowskiego z partii i z wojska, powrót ziem wschodnich do Polski, uwolnienie Wyszyńskiego i poznaniaków, religii w szkołach, ustąpienie KW i wybranie nowego, jak również zastąpienie spółdzielczości produkcyjnej i PGR rentowniejszą formą gospodarowania. Pociągnięcie do odpowiedzialności ludzi winnych obecnego stanu w gospodarce. Żądano także sześciogodzinnego dnia pracy dla młodocianych. W tym wszystkim celowały jednak okrzyki antyradzieckie. Jak np. usuniecie radzieckich oficerów z wojska, wyjaśnienia sprawy Katynia itp. Żądanie te znalazły miejsce u uchwalonej rezolucji, którą ma przekazać do KC specjalnie wybrana delegacja. W pochodach ulicznych wzięła udział przede wszystkim młodzież szkolna i grupa studentów. W czasie wiecowania i manifestacji nie było żadnych bójek i demolowania.
Nadmieniamy, że we wszystkich okrzykach wznoszono hasła przywiązania do tow. Gomułki. Wśród szczególnie wojujących katolików słyszało się co chwila okrzyki, chcemy Polski chrześcijańskiej na czele z Gomułką, Gomułka nie jedź do Rosji. Po uchwaleniu rezolucji wszyscy rozeszli się do domu.
/ Z dalekopisu ZW /
Związek Młodzieży Polskiej. Zarząd Główny. Informacje z terenu Nr 20. Odgłosy po VIII Plenum KC. Warszawa, dnia 26 października 1956 r.
.
Władysław Gomułka. O Kulcie jednostki – VIII Plenum KC PZPR 20 X. 1956 r.
Polski Październik 1956 r. Przemówienie Władysława Gomułki w dniu 24 października
