.
Jan Chudy
.
Obecne wciąż w historycznej polskiej pamięci ( chociaż jednocześnie niespecjalnie żywe ) coroczne kwietniowe wspominanie eksterminacji Żydów budzi bolesne refleksje . Przedwojenny antysemityzm jak i nader powszechna wobec Żydów nienawiść polskiego społeczeństwa zaowocowały w czasie wojny – na szczęście – stosunkowo rzadkimi aktywnymi czynami , co przecież i tak wcale nas od współwiny nie uwalnia . Przecież obojętność nigdy nie jest wartością pozytywną czy nawet neutralną . Ponadto skala tego zjawiska jak i konkretne wydarzenia były przez całe dekady skwapliwe zacierane i dopiero w ostatnich latach przebijają się do społecznej świadomości . Żadną też okolicznością łagodzącą nie jest też fakt iż wiele narodów zawiniło w tej materii znacznie bardziej okrutniej . Nie można też tu zapominać o szczególnie złowrogo brzemiennej ( a i wciąż przez kler nie przepracowanej – bo tak naprawdę wciąż praktykowanej ) roli Kościoła w kształtowaniu tej nienawiści . Stulecia obecności Żydów w Polsce oprócz wzbogacenia naszej kultury nie sprawiły przemiany większości z nich w Polaków , niemniej pozostawiły ich lojalnymi obywatelami a już na pewno nie wrogami państwa polskiego . Niestety hitlerowskie ostateczne rozwiązanie przyniosło tragiczny finał tego rozdzielenia i wykluczenia społeczności żydowskiej z narodowej wspólnoty …
Polski poeta Władysław Szengel urodził się w 1912 r ( niektóre źródła podają rok 1914 ) w Warszawie w rodzinie żydowskiej . Pisał wiersze , zajmował się dziennikarstwem . Był wybitnym twórcą poezji kabaretowej , stworzył ponad 70 piosenek wykonywanych i nagrywanych przez ówczesne gwiazdy warszawskiej sceny rewiowej . Po wybuchu II Wojny uczestniczył w obronie Warszawy a później przedostał się do Białegostoku i Lwowa skąd wrócił do Warszawy ( do getta ) po 22 czerwca 1941 r. Okrzyknięty „Poetą getta „stworzył wiele pisanych po polsku wierszy dokumentujących Zagładę . Były one bardzo popularne w getcie bo oddawały wiernie panujące nastroje . W styczniu 1943 wyszedł konspiracyjnie w getcie jego ostateczny zbiór wierszy pt „ Co czytałem umarłym”. Poprzedził go przesłaniem : Do polskiego czytelnika , głoszącym gorzką nadzieję , że męka bliskiego Polakom narodu nie pozostanie obojętna . Szlengel bezskutecznie szukał schronienia po aryjskiej stronie . W czasie powstania ukrywał się w bunkrze a po jego wykryciu przez Niemców został wraz z żoną rozstrzelany 8 maja 1943 roku …
Władysław Szlengel
.
DWIE ŚMIERCI
.
Wasza śmierć i nasza śmierć
to dwie inne śmierci .
Wasza śmierć – to mocna śmierć ,
szarpiąca na ćwierci .
Wasza śmierć śród szarych pól
od krwi i potu żyznych .
Wasza śmierć – to śmierć od kul
dla czegoś – … dla Ojczyzny .
Nasza śmierć – to głupia śmierć ,
na strychu lub w piwnicy ,
nasza śmierć przychodzi psia
zza węgła ulicy .
Waszą śmierć odznaczy krzyż ,
komunikat ją wymienia ,
nasza śmierć – hurtowy skład ,
zakopią – do widzenia .
Wasza śmierć – wy twarzą w twarz
witacie się w pół drogi ,
nasza śmierć – to skryta śmierć ,
kopana w masce trwogi .
Wasza śmierć – zwyczajna śmierć ,
człowiecza i nietrudna ,
nasza śmierć – śmietnicza śmierć ,
żydowska i paskudna .
Nasza śmierć jest waszej śmierci
daleką biedną krewną .
Gdy spotka wasza – naszą śmierć ,
nie wita jej na pewno .
I w czarną noc przez smugi mgieł
nad miastem – w mroków piekle ,
dwie śmierci przeklinają się ,
złorzecząc sobie wściekle .
Na murku – patrząc w strony dwie ,
podgląda kłótnie skrycie
to samo chciwe , sprytne , złe
i jednakowe Życie .
.
Chwila liryki. Odsłona trzydziesta pierwsza: Frantisek Halas
